جاودانه‌ها

روزی به شیخ جعفر شوشتری گفتند: شیخ، ما را موعظه کن! شیخ رفت روی منبر و شروع به موعظه کردن مردم، گفت: مردم! بوی سوخته می‌آید.

مردم مضطرب شدند و داد و بیداد، و خواستند فرار کنند و فکر کردند که جایی از مسجد آتش گرفته است. اما شیخ دوباره گفت: من گفتم بوی سوخته می‌آید، شما احتمال دادید جایی از مسجد آتش گرفته، قرآن ۱۴۰۰ سال است داد می‌زند که جهنم است و قیامت است و حساب و کتاب، ولی شما به اندازه‌ی گفته‌ی من به آن ارزش قائل نمی‌شوید.

وقتی محتَمل بزرگ باشد و احتمال کم، عقلاء به آن احتمال کم، ترتیب اثر می‌دهند، آیا ندیده‌ای وقتی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اعلام می‌کند که احتمالاً فلان روز زلزله می‌آید، مردم آن روز را در پارک و خیابان بسر می‌برند؟ درست است که احتمال کم است اما چون محتمل (زلزله)، بزرگ است و بر فرض اتفاق موجب مرگ انسان می‌شود، مردم به آن ترتیب اثر می‌دهند.

اگر فرض کنیم که جهنم و قیامت فقط یک احتمال ضعیف است ولی چون بر فرض تحقق، انسانمی‌سوزد و تمام کارهایش چه بزرگ و چه کوچک محاسبه می‌شود؛ اگر بر طریق عقلاء باشد، ترتیب اثر می‌دهد.

ضعیف بودن احتمال وجود جهنم و قیامت فقط یک فرض است؛ چون با وجود این معجزه‌ی بزرگ (قرآن) و ۱۲۴ هزار پیامبر و ۱۴معصوم علیهم السلام و علما  و دهها دلیل عقلی و نقلی جایی برای تردید نمی‌گذارد.